Muốn Nói Bao Nhiêu Muốn Khóc Bao Nhiêu – Đọc Đoạn Trích Sau Và Trả Lời Các Câu Hỏi Muốn Nói Bao Nhiêu, Muốn Khóc Bao Nhiêu

Content

Muốn nói bao nhiêu muốn khóc bao nhiêu

Đọc văn bản dưới đây và triển khai những yêu cầu.

Em thấy không, tất cả đã xa rồi

Trong tiếng thở của thời hạn rất khẽ

Tuổi thơ kia ra đi cao ngạo thế

Hoa súng tím vào trong mắt lắm mê say

Chùm phượng hồng yêu dấu ấy rời tay

Tiếng ve trong vắt xé đôi hồ nước

Con ve tiên tri vô tâm báo trước

Có lẽ một người cũng khởi đầu yêu

Muốn nói bao nhiêu, muốn khóc bao nhiêu

Lời hát đầu xin hát về trường cũ

Một lớp học bâng khuâng greed color rủ

Sân trường đêm – rụng xuống trái bàng đêm…

(Trích Chiếc lá đầu tiên – Hoàng Nhuận Cầm, Xúc xắc mùa thu, NXB Hội nhà văn, 1992)

Câu 1. (0,5 điểm) Xác định phương thức biểu đạt chính của đoạn trích.

Câu 2. (0,5 điểm) Đoạn trích trên được viết theo thể thơ nào?

Câu 3. (1,0 điểm) Xác định và nêu hiệu suất cao nghệ thuật của biện pháp tu từ trong câu: “Em thấy không, tổng thể đã xa rồi/Trong tiếng thở của thời hạn rất khẽ”.

Câu 4. (1,0 điểm) Nội dung đoạn thơ trên đã gợi cho anh/chị những xúc cảm gì?

Câu 1. Phương thức diễn đạt chính của bài thơ Chiếc lá đầu tiên: Biểu cảm.

– Biện pháp tu từ: Nhân hóa

– Hiệu quả nghệ thuật: Tăng tính quyến rũ cho câu thơ; thời hạn cũng có tâm trạng, cảm xúc như con người.

HS hoàn toàn có thể nêu nhiều xúc cảm, miễn là phù hợp. Gợi ý:

– Cảm xúc về mái trường những ngày sắp rời xa…

– Xúc cảm về mối tình đầu, mối tình học trò.

Cảm hứng chủ đạo của bài thơ chiếc lá đầu tiên

Bielinski đã viết : “Cái đẹp là vấn đề kiện không hề thiếu được của nghệ thuật, nếu thiếu nét đẹp thì không có và không thể có nghệ thuật, đó là một chân lý”. Nghệ sĩ đó chính là những người cảm thấy điều này sâu sắc hơn ai hết. Trong quá trình nghiên cứu và xây đắp công trình nghệ thuật ngôn từ, thiên chức của mỗi nhà văn là phát hiện được vẻ đẹp ở bề sâu cuộc sống. Và có lẽ, vẻ đẹp tâm hồn, trong sáng của rất nhiều năm tháng học trò trong bài thơ “Chiếc lá đầu tiên” của Hoàng Nhuận Cầm là một vẻ đẹp chân chính như thế.

Hoàng Nhuận Cầm sinh ra ở Hà Nội. Ông được ca tụng là nhà thơ của học sinh, sinh viên bởi có không ít bài thơ viết về kỉ niệm của tuổi trẻ, tình yêu với giọng điệu trẻ trung, sôi nổi. Bên cạnh việc làm thơ, ông còn viết ngữ cảnh phim, tham gia đóng phim. Hoàng Nhuận Cầm có 1 số ít tập thơ nổi tiếng khác như: Xúc xắc mùa thu, Hò hẹn mãi cuối cùng em cũng đến…Bài thơ Chiếc lá tiên phong đã gợi lên trong tâm từng người bao nhiêu kỷ niệm của không ít năm tháng học trò đầy hồn nhiên và vui tươi. Để rồi khi đó nhà thơ đã đi vào ngày thu của cuộc sống nhưng vẫn nhuốm màu thời gian. Vẫn mãi còn đó cái rối loạn của không ít năm tháng về mùa hạ đã qua.

Có một nỗi bồi hồi khi bắt gặp tiếng ve. Thành phố với những hàng me, những chiều khu vui chơi giải trí công viên nhàn nhạt nắng, bất chợt nghe tiếng ngân dài như khản giọng, mới hay rằng mùa hạ bắt đầu sang. Tuổi học trò ngày xưa ùa về như lật gấp từng trang, từng trang nhật ký xếp đầy những xinh tươi bè bạn. Trong chuỗi ký ức dài bừng lên những ánh nhìn trong sáng. Một dải sáng diệu kỳ – ánh mắt tuổi học sinh.

Có một bàn tay chìa ra với mình: kìa tiếng ve mở màn quay trở lại rồi đó, có nhớ bài thơ lúc ra trường, bạn bồi hồi bày tỏ… Ừ có một bài thơ sâu lắng tận bây giờ. Ngày ấy tụi mình khoan khoái những vần thơ, ru giấc ngủ tuổi học trò mỏng mảnh, những vần thơ có tiếng ve sầu lanh lảnh, có chiếc lá đầu tiên, có bạn, có trường. Tất cả đều là những khoảnh khắc thân thương, dẫu không biết Hoàng Nhuận Cầm là ai cũng trầm trồ ngưỡng mộ: chắc ngày xưa nhà thơ cũng… học trò nhí nhố, mà sao trải vào thơ những xúc động vô ngần.

Xuyên suốt bài thơ chính là khúc tự tình của người lính trẻ. Khi anh phải xếp nghiên bút lên đường này cũng đó chính là khi anh phải tạm biệt phấn đen bảng trắng để đi theo tiếng gọi thân thương của Tổ quốc. Đó cũng chính là khi anh đã rời khoảng trời mơ mộng với mối tình đầu của mình. Và này cũng chính là cách bài thơ Chiếc lá sau cuối chạm vào trái tim của bao người đọc. Nó thâm thúy và và lắng đọng như mang con người ta vào bản tình ca. Ký ức về mùa hạ cũng như năm tháng học trò ấy dạt dào trong trí nhớ của nhà thơ. Nó dâng đầy một nỗi nhớ và cũng như cách nhà thơ tìm về trong năm tháng của quá khứ. Để rồi đọc những vần thơ này ta cảm nhận được một sự xót xa nghẹn ngào. Bởi em đó chính là mối tình đầu và cũng là cảm hứng xuyên thấu trong bài thơ. Đó cũng đó chính là mảnh ghép về những năm tháng hoa niên đầy tươi đẹp, không quá òn ào mà cũng giản dị và đơn giản và sâu lắng.

Những kỷ niệm trong Chiếc lá cuối cùng giống như là đang ùa về lấp lửng từng trang, từng trang. Để rồi đọc những câu thơ tiếp theo đa cảm nhận được nỗi lòng của người thi sĩ. Đó là tình yêu đôi lứa nhưng cũng có một phương diện khác. Đó chính là ngôi trường xưa với bao nhiêu kỷ niệm. Và này cũng đó chính là nguyên do lý giải tại sao khởi đầu nhà thơ lại đặt tên là “Trường ơi, chào nhé!”.

“Em thấy không, tổng thể đã xa rồi
Trong tiếng thở của thời gian rất khẽ
Tuổi thơ kia ra đi cao ngạo thế
Hoa súng tím vào trong mắt lắm mê say”.

Có lẽ tình yêu ở lứa tuổi học trò tiên phong đều bắt nguồn từ tình bạn. Đó cũng chính là những kỷ niệm gắn bó dưới mái trường đầy thân thương và vui vẻ. Những ký ức ấy làm nhà thơ không khỏi bồi hồi tiếc nuối. Đó là cảm xúc đi bên chùm phượng hồng làm ai đó đã đánh rơi những phút giây ban đầu. Là cảm giác mê say của một con người khi ngập ngừng bối rối. Chính những kỷ niệm ấy trở thành dấu ấn mãi không quên trong lòng của mỗi con người.

Mùa hạ sẽ không hề còn trọn vẹn nếu thiếu đi những âm thanh ấy. Đó là tiếng ve – âm thanh đặc trưng của mùa hạ, cũng là mùa chia tay của lứa tuổi học trò đầy hồn nhiên và vui tươi. Tiếng ve của mùa hạ rất khác như những giai điệu gợi tiết tấu buồn. Mà đó đó chính là những sự tươi tắn khỏe khoắn. Và với tình yêu đầu đời đã và đang làm chàng th sĩ không khỏi bồi hồi xúc động về trong năm tháng đã qua.

“Chùm phượng hồng yêu dấu ấy rời tay
Tiếng ve trong vắt xé đôi hồ nước
Con ve tiên tri vô tâm báo trước
Có lẽ một người cũng mở màn yêu”.

Cái tình cảm ấy nó là tình đầu, tình yêu đầy tha thiết của đời người. Trong này còn tiềm ẩn cả tình bạn, tình yêu và cũng có cả tình người. Để rồi thật rất khó hoàn toàn có thể gọi thành tên nguồn cảm xúc ấy. Nó như một đi không trở lại và cũng không ai hoàn toàn có thể tắm hai lần trên một dòng sông. Và chính câu thơ này đã gieo sâu vào ấn tượng so với độc giả. Để rồi từng hình ảnh ấy như chạm lại những ký ức của tuổi thơ. Và mãi về sau hình ảnh vẫn đi theo nỗi nhớ bâng khuâng.

Những lời bộc bạch rất tình, rất đỗi nhớ nhung mà Hoàng Nhuận Cầm thốt lên, và đây là những kí ức về mái trường cũ chợt ùa về trong tâm trí. Đó là lớp học với biết bao kỉ niệm gắn bó cùng thầy cô, bạn bè, bảng đen, sân trường,… Quãng thời hạn ấy vui tươi, hồn nhiên, trong sáng mà mỗi lần nhớ đến, con người ta lại dâng lên một niềm xúc cảm khó quên, một nỗi hoài niệm về tình yêu tuổi học trò :

“Muốn nói bao nhiêu, muốn khóc bao nhiêu
Lời hát đầu xin hát về trường cũ
Một lớp học buâng khuâng màu xanh da trời rủ
Sân trường đêm – rụng xuống trái bàng đêm

Nỗi nhớ đầu anh nhớ về em
Nỗi nhớ trong tâm em nhớ về với mẹ
Nỗi nhớ chẳng bao giờ nhớ thế
Bạn có nhớ trường, nhớ lớp, nhớ tên tôi”.

“Có một nàng Bạch Tuyết những bạn ơi
Với lại bảy chú lùn rất quấy!”

Khổ thơ đã đem đến cho ta một tưởng tượng là khung cảnh lớp học vui nhộn, hồn nhiên. Nơi ấy có “một nàng Bạch Tuyết” – chính là cô giáo và “những chú lùn rất quấy” là những cô cậu học sinh tinh nghịch, nhí nhảnh. Trong khoảng trống ấy, vang lên những tiếng cười “lao xao”, trong sáng của tất cả cô và trò, giúp xua tan bầu không khí căng thẳng mệt mỏi của những tiết học. Qua đoạn thơ ấy, câu “Nhất quỷ, nhì ma, thứ ba học trò” càng trở nên đúng đắn.

Tuổi học trò là quãng thời gian đáng nhớ nhất trong cuộc đời. Bài thơ có vẻ như đã diễn tả hết những tâm trạng mỗi khi nhớ đến những ngày tháng hồn nhiên, vô tư cắp sách đến trường, được học tập, được đi dạo cùng bạn hữu và thầy cô. Tuổi học trò thật trong sáng, vô giá và chất chứa nhiều kỉ niệm:

“Những chuyện năm nao, những chuyện năm nào
Cứ xúc động, cứ xôn xao biết mấy
Mùa hoa mơ rồi đến mùa hoa phượng cháy
Trên trán thầy, tóc chớ bạc thêm”.

Những câu thơ dung như đang thể hiện trực tiếp tình cảm, cảm xúc của chủ thể trữ tình cũng như của biết bao nhiêu thế hệ học sinh mọi khi nhớ về kỉ niệm dưới mái trường. Đó là sự xúc động, rối loạn khi nhớ về “những chuyện năm nao, những chuyện năm nào”. Thời gian cứ thấm thoát dần qua, từ “mùa hoa mơ rồi đến mùa phượng cháy”, người học trò năm ấy vẫn giữ một thái độ trân quý đối với những người thầy đã nuôi dưỡng tri thức, tâm hồn mình và mong rằng tóc thầy đừng bạn thêm nữa. Chỉ với bốn câu thơ ngắn nhưng dường như mọi tâm tư, tình cảm của chủ thể trữ tình đã được bộc bạch và làm sáng rõ.

“Thôi đã hết thời bím tóc trắng ngủ quên
Hết thời cầm dao khắc lăng nhăng lên bàn và ghế cũ
Quả đã ngọt trên mấy cành đu đủ
Hoa đã vàng, hoa mướp của ta ơi”.

Những cảm xúc chứa đựng trong chiếc lá tiên phong vô cùng thân thương và gần gũi. Đó đó chính là nỗi nhớ sâu lắng, và có vẻ như đôi khi nỗi nhớ ấy đã chạm tới cực điểm và cảm xúc như có phần thắm lại.

Khổ cuối cùng của bài thơ sinh ra vào thời gian sau ngày 30/4/1975, quốc gia thống nhất, Hoàng Nhuận Cầm trở lại khoa Văn, Trường Đại học Tổng hợp tiếp tục cuộc đời sinh viên. Trong khoảnh khắc đứng lặng lẽ trên sân trường, ông biết rằng toàn bộ tuổi thanh xuân đã gửi lại ở trong những cánh rừng lửa đạn, còn trước mắt mình là thế hệ tiếp nối và khi ấy, ông thốt lên:

“Em đã yêu anh, anh đã xa rồi
Cây bàng hẹn hò chìa tay vẫy mãi
Anh nhớ quá, mà chỉ lo ngoảnh lại
Không thấy trên sân trường chiếc lá khởi đầu tiên”.

Hình ảnh “chiếc lá bắt đầu tiên” ở cuối bài thơ là hình ảnh mang đặc thù tượng trưng. “Chiếc lá bắt đầu tiên” ẩn dụ cho khoảng chừng thời hạn đẹp đẽ, đó là tình yêu đầu, tình yêu của lứa tuổi học trò ngây ngô, trong sáng và đầy mộng mơ.

Nỗi nhớ ấy đó chính là sự nhớ nhung về những kỷ niệm thân thương của năm tháng học trò. Để rồi chung quanh này vẫn dâng tràn những nguồn xúc cảm khó nói thành lời. Đọc những vần thơ này ta như chạm nhẹ vào nỗi nhớ. Đó là nỗi nhớ về em – mối tình đầu da diết, và này cũng đó chính là nỗi nhớ về mẹ, về trường, về lớp và về bạn bè. Để rồi bao năm tháng ấy vẫn còn đấy ghi lại trong tâm của mỗi người. Và dường như đối với Hoàng Nhuận Cầm, chiếc là nào thì cũng chính là chiếc lá đầu tiên và mối tình nào thì cũng chỉ mãi là cái hồi hộp và sự xôn xao của mối tình đầu. Đọc những câu thơ tôi lại liên tưởng đến câu hát trong bài Mối tình đầu của Thế Duy “không hiểu vì sao tình yêu tan vỡ, như hoa ven mặt hồ tàn theo gió mùa thu”. Rõ ràng em đã yêu, nhưng anh đã và đang xa rồi. Anh chẳng hiểu nổi “anh nhớ quá! Mà chỉ lo ngoảnh lại”. Tất cả ra mắt đều không hiểu biết nổi, đều là những nghịch lý tất nhiên. “Chiếc lá buổi đầu tiên” ở đấy là một hình ảnh tượng trưng. Đó là tuổi học trò, là tình yêu đầu, là thuở nào đã không còn mà cũng là một con người khác của tác giả – là ta đấy mà in như không như không phải là ta.

“Thơ là người thư kí chân thành của trái tim” (Duybralay). Quả thực thơ Hoàng Nhuận Cầm kiệm lời, nhưng nói biết bao nhiêu. “Chiếc lá đầu tiên” chỉ là một những bài thơ như thế. Bởi vậy, ngay cả khi giờ đây, nhà thơ đã đi về miền miên viễn nhưng những vần thơ của ông thì sẽ vẫn còn đấy sống mãi trong tâm nhiều thế hệ độc giả về sau.

Tại sao nhân vật trữ tình lại muốn nói bao nhiêu, muốn khóc bao nhiêu

Bài thơ Chiếc Lá Đầu Tiên của Hoàng Nhuận Cầm là mảnh kí ức của tác giả về những kỉ niệm tuổi học trò: về trường cũ, lớp học năm xưa, bạn bè, những trò nghịch ngợm…và cả tình yêu đầu tiên của mình. Dưới đấy là Nội Dung Bài Thơ Chiếc Lá Đầu Tiên, mời bạn cùng thưởng thức.

Chiếc Lá Đầu Tiên
Tác giả: Hoàng Nhuận Cầm

Em thấy không, tổng thể đã xa rồi
Trong tiếng thở của thời hạn rất khẽ
Tuổi thơ kia ra đi cao ngạo thế
Hoa súng tím vào trong góc nhìn lắm mê say

Chùm phượng hồng yêu dấu ấy rời tay
Tiếng ve trong veo xé đôi hồ nước
Con ve tiên tri vô tâm báo trước
Có lẽ một người cũng khởi đầu yêu

Muốn nói bao nhiêu, muốn khóc bao nhiêu
Lời hát đầu xin hát về trường cũ
Một lớp học buâng khuâng màu xanh da trời rủ
Sân trường đêm – rụng xuống trái bàng đêm

Nỗi nhớ đầu anh nhớ về em
Nỗi nhớ trong tâm em nhớ về với mẹ
Nỗi nhớ chẳng khi nào nhớ thế
Bạn có nhớ trường, nhớ lớp, nhớ tên tôi

“Có một nàng Bạch Tuyết những bạn ơi
Với lại bảy chú lùn rất quấy!”
Mười chú chứ, nhìn xem, trong lớp ấy
(Ôi những trận cười trong sáng đó lao xao)

Những chuyện năm nao, những chuyện năm nào
Cứ xúc động, cứ rối loạn biết mấy
Mùa hoa mơ rồi đến mùa hoa phượng cháy
Trên trán thầy, tóc chớ bạc thêm

Thôi đã không còn thời bím tóc trắng ngủ quên
Hết thời cầm dao khắc lăng nhăng lên bàn và ghế cũ
Quả đã ngọt trên mấy cành đu đủ
Hoa đã vàng, hoa mướp của ta ơi

Em đã yêu anh, anh đã xa rồi
Cây bàng hẹn hò chìa tay vẫy mãi
Anh nhớ quá, mà chỉ lo ngoảnh lại
Không thấy trên sân trường chiếc lá khởi đầu tiên.

Chia sẻ thêm tác phẩm🌷Nắng Đã Hanh Rồi 🌷 Nội Dung, Nghệ Thuật, Phân Tích

Chiếc lá đầu tiên chân trời sáng tạo

Câu 1 trang 7 SGK Ngữ Văn 10 tập 2 CTST

Theo bạn, những từ ngữ “một người” (dòng 8), “tôi” (dòng 16), “anh” (các dòng thơ khác) trong bài thơ hoàn toàn hoàn toàn hoàn toàn có thể chỉ những ai? Cách sử dụng những từ ngữ nhân xưng như vậy có tác dụng gì?

– Từ “một người” (dòng 8) có thể chỉ chủ thể trữ tình hoặc một học sinh.

– Từ “tôi” (dòng 16) có thể chỉ chủ thể trữ tình.

– Từ “anh” (các dòng thơ khác) có thể chỉ chủ thể trữ tình.

→ Việc tác giả sử dụng những từ ngữ nhân xưng như vậy để tránh trường hợp lặp từ trong các câu thơ.

Câu 2 trang 7 SGK Ngữ Văn 10 tập 2 CTST

Xác định các giải pháp tu từ được sử dụng trong khổ 3, 4, 6 và nêu tác dụng của chúng.

– Khổ 3: Biện pháp tu từ điệp cấu trúc “Muốn nói bao nhiêu, muốn khóc bao nhiêu”.

→ Tác dụng: nhấn mạnh vấn đề vấn đề vấn đề cảm xúc bồi hồi, xúc động của chủ thể trữ tình khi nhớ về những kỉ niệm nơi mái trường cũ.

– Khổ 4: Biện pháp điệp từ (Từ “nỗi nhớ” được tái diễn ba lần).

→ Tác dụng: nhấn mạnh những nỗi nhớ của chủ thể trữ tình.

+ Biện pháp điệp cấu trúc “Những chuyện năm nao, những chuyện năm nào”.

→ Tác dụng: nhấn mạnh quãng thời hạn xa xưa với biết bao câu truyện buồn vui cùng năm tháng.

+ Biện pháp tu từ ẩn dụ: “mùa hoa mơ” chỉ mùa xuân, “mùa hoa phượng” chỉ mùa hạ.

→ Tác dụng: chỉ quãng thời gian trôi nhanh, liên tục.

Câu 3 trang 7 SGK Ngữ Văn 10 tập 2 CTST

Nhận xét về tác dụng của sự việc sử dụng đối thoại ở khổ thơ 5.

Việc sử dụng câu đối thoại ở khổ 5 nhằm mục đích nhấn mạnh nỗi nhớ nhung chi tiết, cụ thể của chủ thể trữ tình về mái trường cũ, những cuộc vui đùa của những cô cậu học trò. Từ đó, người đọc hoàn toàn có thể tưởng tượng ra một lớp học với không khí vui nhộn giữa cô và trò.

Câu 4 trang 7 SGK Ngữ Văn 10 tập 2 CTST

Liệt kê 1 số ít từ ngữ, hình ảnh thể hiện tình cảm, xúc cảm của chủ thể trữ tình. Từ đó, nêu cảm hứng chủ yếu của bài thơ.

– Một số từ ngữ, hình ảnh thể hiện tình cảm, cảm hứng của chủ thể trữ tình: yêu dấu, bâng khuâng, nhớ, xúc động, xôn xao, yêu.

– Cảm hứng chủ đạo của bài thơ: nối nhớ da diết về những kí ức của thuở nào học trò đã qua.

Câu 5 trang 7 SGK Ngữ Văn 10 tập 2 CTST

Bạn cảm nhận thế nào về hình ảnh “chiếc lá bắt đầu tiên” ở cuối bài thơ?

Hình ảnh “chiếc lá buổi đầu tiên” ở cuối bài thơ là hình ảnh mang tính chất chất tượng trưng. “Chiếc lá buổi đầu tiên” ẩn dụ cho khoảng chừng thời hạn đẹp đẽ, đó là tình yêu đầu, tình yêu của lứa tuổi học trò ngây ngô, trong sáng và đầy mộng mơ.

Câu 6 trang 7 SGK Ngữ Văn 10 tập 2 CTST

Bài thơ gợi lên trong bạn những kỉ niệm hoặc những tâm lý gì về tuổi học trò?

Với em, tuổi học trò là quãng thời gian đáng nhớ nhất trong cuộc đời. Bài thơ có vẻ như đã miêu tả hết những tâm trạng của em mỗi khi nhớ đến những ngày tháng hồn nhiên, vô tư cắp sách đến trường, được học tập, được đi dạo cùng bạn hữu và thầy cô. Tuổi học trò thật trong sáng, vô giá và chất đựng được nhiều kỉ niệm khó quên.

Hãy sử dụng một trong các phương pháp sau đây: ngâm thơ, đọc diễn cảm, hoạt cảnh sân khấu hóa, vẽ tranh, phổ nhạc,… để biểu lộ cách cảm nhận của tớ về bài thơ.

Mời những bạn đọc thêm những thông tin có ích khác trong nhóm Lớp 10 thuộc chuyên mục Học tập của HoaTieu.vn.

Nội dung bài thơ chiếc lá đầu tiên

1. Tìm hiểu giá trị nghệ thuật và thẩm mỹ trong thơ

Giá trị thẩm mỹ những yếu tố trong thơ (từ ngữ, hình ảnh, vần, nhịp, đối, thể thơ, bố cục tổng quan và phương thức biểu đạt, chủ thể trữ tình, tình cảm, xúc cảm chủ đạo):

Phương thức biểu đạt: Biểu cảm

Ý nghĩa nhan đề tác phẩm:

“ Chiếc lá đầu tiên” là hình ảnh biểu tượng. Nó là hình ảnh tượng trưng cho tình yêu tiên phong mới chớm nở, cho cuộc hẹn hò đầu tiên, cho kỉ niệm đầu tiên,…cho những bâng khuâng lạ lẫm tiên phong của tuổi học trò. Những gì mang đặc thù chất “đầu tiên” thường ban sơ, trong trẻo, nên nó sẽ để lại ấn tượng sâu đậm trong kí ức con người.

Nhìn chung hình ảnh tiên phong sẽ gợi cho những người đọc những sự trong sáng, ngây thơ cũng những xúc cảm khó quên.

Chủ thể trữ tình trong bài thơ là chàng trai đã trải qua tuổi học trò, hoài niệm về những kỉ niệm đẹp bên mái trường, thầy cô, bạn hữu và mối tình đầu thơ mộng. Chủ thể trữ tình xuất hiện qua các đại từ nhân xưng (Anh, tôi, ta) đặt trong những mối quan hệ không giống nhau khi xưng hô ( với em- mối tình đầu, với bạn bè, với chính bản thân, với người đọc…)

⇒ Tác dụng: Bộc lộ tình cảm một cách thành thực, sinh động (mục đích trữ tình) . Chủ thể trữ tình xuất liện linh động qua những đại từ nhân xưng ngoài để giãi bày, bộc bạch tình cảm cá thể còn biểu lộ sự chia sẻ, giãi bày tâm tình chung của mọi người, khơi gợi sự đồng cảm, nói thay tâm trạng của rất nhiều người khác: Có lẽ một người cũng bắt đầu yêu… (mục đích giao tiếp). Cảm xúc dâng trào khi vượt mặt ranh giới của rất nhiều nỗi niềm riêng

Cảm hứng chủ yếu của bài thơ: Cảm xúc mãnh liệt, xuyên suốt bài thơ là niềm tha thiết nhớ trường lớp, nhớ thầy cô, là tình yêu tuổi học trò trong sáng.

Cảm xúc được biểu lộ trực tiếp hoặc gián tiếp một cách đa dạng, linh hoạt qua hệ thống những từ ngữ thể hiện cảm hứng của chủ thể trữ tình: Tất cả đã xa rồi, muốn nói, muốn khóc, nỗi nhớ, nhớ quá…; được khơi dậy lần lượt qua những chi tiết cụ thể nghệ thuật, hình ảnh mang tính chất biểu tượng gắn với tuổi học trò: Hoa súng tím, chùm phượng hồng rời tay, tiếng ve, lớp học màu xanh, sân trường, trái bàng, tóc thầy, bím tóc trắng…, qua đoạn thơ trích dẫn trực tiếp đối thoại như dựng lại không khí vui vẻ, những hồi ức sôi động với bè bạn (mang yếu tố tự sự vào mạch trữ tình) => Lời thơ ,giọng thơ đa dạng, âm vang nhiều giọng nói; kỉ niệm hiện lên tươi tắn, sống động.

Hình ảnh: chiếc lá đầu tiên (chiếc lá bắt đầu tiên) là chi tiết lưu giữ kỉ niệm đặc biệt của nhà thơ, gắn với của mối tình học trò. Có thể là kỉ vật ngày quen nhau, hoàn toàn hoàn toàn hoàn toàn có thể là tín hiệu khởi nguồn tình yêu… cũng sẽ có thể là nghệ thuật hình tương hóa: Biểu tượng cho cảm hứng đầu đời tinh khôi, thuần khiết (đầu tiên) của tuổi học trò, những rung động mơ hồ khó nắm bắt, những xúc cảm nao nức của tâm hồn tuổi trẻ khởi đầu chạm ngõ tình yêu => hình ảnh cuối tác phẩm đồng thời được chọn làm nhan đề biểu lộ ấn tượng sâu đậm, cảm xúc khắc khoải, nuối tiếc và thái độ ngợi ca,trân trọng kỉ niệm đẹp đã qua của nhà thơ.

Thể thơ: Tự do hiện đại, câu thơ ngắt nhịp, gieo vần tự do, phóng khoáng (chủ yếu vần chân, vần thông). Các giải pháp tu từ quen thuộc nhân hóa, điệp từ, điệp ngữ, điệp cấu trúc tạo nhạc điệu, giúp hình ảnh thơ trở nên sinh động ( Điệp từ “nhớ”, điệp ngữ “ nỗi nhớ”, điệp cấu trúc “những chuyện năm nao, những chuyện năm nào” diễn tả nỗi xúc động tuôn trào theo dòng hồi ức, hoài niệm khi lắng đọng, khi bâng khuâng tạo nhạc điệu da diết, nỗi nhớ sâu và khắc khoải hơn)…kết hợp một số ít tứ thơ, hình ảnh thơ lạ hóa: “Tiếng ve trong vắt xé đôi hồ nước”;“con ve tiên tri”… Ngôn ngữ giản dị, giàu sức biểu cảm.

2. Tình cảm nhân vật trữ tình dành riêng cho nhân vật “em”

Hai câu thơ đầu là dòng hồi ức của tác giả về khoảng chừng thời gian tươi đẹp với nhân vật em.

Tác giả dùng câu hỏi nhưng không cần sự trả lời như một sự nuối tiếc khe khẽ. “Em thấy không, tổng thể đã xa rồi”

⇒ Câu thơ biểu lộ sự tiếc nuối, nỗi nhớ của tác giả về quá khứ tươi đẹp ngày ấy.

Thời gian là một thứ gì đó vô cùng đáng sợ nó nhẹ nhàng, âm thầm nhưng lại kéo theo bao nhiêu kỉ niệm cùng với tình cảm của con người. “Tiếng thở của thời gian” là một phép ẩn dụ nhẹ nhàng không cần số đếm chẳng cần cụ thể bao lâu song nó cũng khiến cho những người đọc cảm nhận được sự xa xôi, hoài niệm. Thời gian cũng trở thành ngọt ngào xúc cảm tình cảm của con người.

Hình ảnh “hoa súng tím”, “cành phượng hồng” và “tiếng ve”…những hình ảnh quen thuộc gắn liền với tuổi học trò được tác giả lồng ghép thật khéo để thể hiện cảm xúc của nhân vật. Hình ảnh hoa súng tím như là sự đọng lại, sự dồn tự để cháy lên một lần cuối của con phố học trò sắp kết thúc. “Chùm phượng hồng” quyến rũ giác bồi hồi, nuối tiếc làm ai đó đã đánh rơi những phút ban đầu. “Tiếng ve” là âm thanh đặc trưng của mùa hạ, cũng là mùa chia tay của lứa tổi học trò hồn nhiên

⇒Tất cả những hình ảnh như “phượng hồng” , “tiếng ve”, “hoa súng tím” được tác giả nhân hóa nhằm bộc lộ nỗi nhớ buồn thương da diết, và sự bâng khuâng của chủ thể về một miền kí ức học trò xa xôi.

Đại từ nhân xưng “ta”, “tôi” hay “anh” thực ra cũng đó chính là một mà thôi. Đó là chủ thể trữ tình tuy nhiên nó được đặt đối sánh đối sánh tương quan ở nhiều quan hệ khác nhau: anh là tương quan với em, tôi tương quan với bạn, ta….Sự đổi khác tinh tế trong việc sử dụng những đại từ nhân xưng đã giúp tác giả thể hiện cảm hứng của chính bản thân mình và nói thay tâm trạng của người khác, nhờ vậy bài thơ thuận tiện chạm đến cảm xúc của nhiều người và tìm kiếm được lời nói đồng cảm. Khi thì chủ thề là anh vì muốn gửi gắm những nỗi niềm riêng tư với em –mối tình đầu của anh; khi thì chủ thể là tôi vì muốn được chia sẻ những cảm hứng của lòng mình với bạn (tất cả mọi người, trong số đó có em). Khi thì chủ thể trữ tình lại là ta trong cuộc trò chuyện cùng hoa mướp, lúc ấy ta vừa là tâm tình với chính bản thân mình vừa muốn bộc lộ với những người dân khác. Cảm xúc trào dâng mãnh liệt vượt qua ranh giới những nỗi niềm riêng.

Từ người trong câu thơ “Có lẽ một người đã mở màn yêu” hoàn toàn hoàn toàn có thể hiểu là chỉ chung cho tất cả ai đang sẵn có những rung động đầu đời, những cũng sẽ có thể hiểu đó chính là anh, tôi, ta hay có thể nói rằng là chủ thể trữ tình. “Người” ấy đang khám phá, Dự kiến xúc cảm người yêu mới chớm nở của chính mình, của người khác được bộc lộ qua cụm từ “có lẽ”.

3. Tình cảm của chủ thể trữ tình dành riêng cho thầy cô, bạn bè

Nỗi nhớ của chủ thề trữ tình dành riêng cho trường, lớp cho thầy cô gắn liền với hình ảnh “lớp học” bâng khuâng, “sân trường”, nỗi nhớ ấy khắc khoải da diết, bồn chồn… Mà tác giả đã so sánh như “nhớ về với mẹ”….Nó luôn thường trực và nung nấu trong tâm chủ thể trữ tình.

Biện pháp tu từ điệp ngữ, điệp cấu trúc: nhớ; nỗi nhớ; cứ; muốn nói bao nhiêu, muốn khóc bao nhiêu; những chuyện năm nao, những chuyện năm nào,… sử dụng từ láy “bâng khuâng”, “xôn xao”, “lao xao”….

Diễn tả ấn tượng sâu đậm về những kỉ niệm tuổi học trò, sự tuôn trào của cảm hứng lúc lắng đọng, lúc chơi vơi, đồng thời tạo nhạc điệu da diết, xao xuyến cho bài thơ.

Việc sử dụng đối thoại ở khổ thơ thứ 5:

“- Có một nàng Bạch Tuyết những bạn ơi

Với lại bảy chú lùn rất quấy!”

“- Mười chú chứ, nhìn xem, trong lớp ấy”

Trích dẫn trực tiếp lời đùa cợt tinh nghịch của bạn học nhằm mục đích làm sống động không khí vui tươi của tuổi học trò qua cái nhìn của chủ thể trữ tình

Giúp người đọc tưởng tượng ra một khung cảnh lớp học vui nhộn, hồn nhiên. Nơi ấy có “nàng Bạch Tuyết” – đó chính là cô giáo và “những chú lùn rất quấy” là những cậu học viên tinh nghịch, nhí nhảnh.

⇒ Đan xen những mẩu đối thoại mang yếu tố tự sự vào mạch trữ tình, kết hợp biểu cảm gián tiếp với xúc cảm trực tiếp tạo nên lời thơ trở nên đa dạng, linh hoạt, âm vang nhiều giọng nói, kỉ niệm càng được khơi sâu, tươi tắn và đáng nhớ hơn.

Đọc đoạn trích sau và trả lời các câu hỏi muốn nói bao nhiêu, muốn khóc bao nhiêu

Đọc đoạn thơ sau và vấn đáp những câu hỏi:

“Muốn nói bao nhiêu, muốn khóc bao nhiêu
Bài hát đầu xin hát về trường cũ
Một lớp học bâng khuâng màu xanh rủ
Sân trường đêm – Rụng xuống trái bàng đêm.
Nỗi nhớ đầu anh nhớ về em
Nỗi nhớ trong thâm tâm em nhớ về với mẹ
Nỗi nhớ chẳng bao giờ nhớ thế
Bạn có nhớ trường lớp, nhớ tên tôi.
“- Có một nàng Bạch Tuyết các bạn ơi
Với lại bảy chú lùn rất quấy!”
“- Mười chú chứ, nhìn xem, trong lớp ấy”
(Ôi những trận cười trong sáng đó lao xao).
“Những chuyện năm nao, những chuyện năm nào
Cứ xúc động, cứ rối loạn biết mấy
Mùa hoa mơ rồi đến mùa phượng cháy
Trên trán thầy, tóc chớ bạc thêm”

(SGK Ngữ văn 10 – Chân trời sáng tạo, tr. 6)

Câu 1: Xác định phương pháp miêu tả chính.
Câu 2: Theo em, những từ ngữ “anh”, “tôi” trong đoạn trích chỉ những ai? Nêu công dụng của sự việc sử dụng những từ ngữ nhân xưng đó.
Câu 3: Xác định và nêu tác dụng của biện pháp tu từ được sử dụng trong khổ thơ sau:
“Nỗi nhớ đầu anh nhớ về em
Nỗi nhớ trong trái tim em nhớ về với mẹ
Nỗi nhớ chẳng khi nào nhớ thế
Bạn có nhớ trường lớp, nhớ tên tôi.”
Câu 4: Trong 4 khổ thơ trên, khổ thơ nào tác giả sử dụng đối thoại? Nhận xét về tác dụng của việc sử dụng đối thoại.
Câu 5: Nêu cảm nhận của em về khổ thơ “Những chuyện năm nao […] tóc chớ bạc thêm”.
* Gợi ý trả lời các câu hỏi:
Câu 1: Phương thức diễn đạt chính: biểu cảm.
Câu 2:
– Các từ ngữ “anh”, “tôi” đều chỉ nhân vật trữ tình.
– Tác dụng của việc sử dụng các từ ngữ nhân xưng:
+ Giúp tác giả thuận tiện bộc lộ xúc cảm của chính mình trong từng thời điểm, hoàn cảnh.
+ Khiến bài thơ chạm đến trái tim của người đọc. Từ ấy, tìm ra sự đồng điệu trong tâm hồn mỗi người.
Câu 3:
– Biện pháp tu từ: điệp từ “nhớ”, điệp ngữ “nỗi nhớ”
– Tác dụng:
+ Nhấn mạnh vào nỗi niềm nhớ thương, bồi hồi của chủ thể trữ tình về quá khứ tươi đẹp.
+ Tạo nhạc điệu da diết cho khổ thơ.
Câu 4:
– Khổ thơ sử dụng đối thoại: “- Có một nàng Bạch Tuyết các bạn ơi […] (Ôi những trận cười trong sáng đó lao xao).”.
– Tác dụng: việc sử dụng đối thoại đã:
+ Làm sống động bầu không khí vui nhộn, tinh nghịch nhờ việc trích lại lời của những bạn học sinh.
+ Khiến cho lời thơ trở nên đa dạng, nhiều âm vang, kỉ niệm càng được khơi dậy và đáng nhớ hơn.
Câu 5:
Khổ thơ “Những chuyện năm nao […] tóc chớ bạc thêm” đã diễn tả chân thực tâm trạng của nhân vật trữ tình:
+ Điệp cấu trúc “Những chuyện năm nao, những chuyện năm nào” kết phù hợp với điệp ngữ “cứ xúc động, cứ xôn xao biết mấy” góp thêm phần thể hiện nỗi nhớ, cảm hứng trào dâng.
+ Câu thơ “Mùa hoa mơ rồi đến mùa phượng cháy” gợi nên sự chảy trôi không bao giờ ngừng nghỉ của thời gian.
+ “Trên trán thầy, tóc chớ bạc thêm”: thể hiện ước muốn, mong mỏi của chủ thể trữ tình khi tận mắt tận mắt chứng kiến người thầy kính yêu đang già đi từng ngày.

Xem thêm: Hà Nội Đi Lạng Sơn Bao Nhiêu Km – Cao Tốc Hà Nội Lạng Sơn

Blog -